Mutfak ve Banyo Mobilyası Sektörü

Mutfak ve banyo sanayisi inşaat sektörünün önemli yan sanayilerinden biridir. Mobilya sanayisinin %25’i mutfak-banyo koludur. 1980’li yıllardan sonra önem kazanmaya başlayan ve inşaat sektörünün gelişmesine paralel olarak büyüyen mutfak ve banyo mobilyaları sektörü, 2001 krizinde duraklama dönemi yaşasa da, son yıllarda büyük atılımlar içerisindedir. 1980’li yıllarda sipariş üzerine üretim yapan küçük atölye ve işletmelerden, artık uluslararası pazarlarda rekabet edebilecek kalitede seri üretim yapan bir sanayi koluna dönüşmüştür.

Türkiye’de, mutfak ve banyo sektöründe talebin %20-25’ini markalı, ithal ve yerli üretimler, %75-80’ini merdiven altı işletmeler karşılamaktadır. Ülkemizde mutfak-banyo konusunda faaliyet gösteren firma sayısı kesin olarak bilinmemekle beraber Ahşap Mutfak ve Banyo Mobilyaları Sanayicileri Derneği’nin (MUDER) 57 adet üyesi bulunmaktadır. Sektörde yaklaşık 100.000 kişi istihdam edilmektedir.

Almanya ve İtalya mutfak-banyo mobilyaları alanında dünyanın önde gelen üretici ülkeleri arasında yer almaktadır. 2005 yılı itibariyle dünya ahşap mutfak mobilyaları ihracatında Almanya’nın payı %28, İtalya’nın payı %15’dir. Diğer pek çok sektörde olduğu gibi Çin, bu sektörde de ağırlığını hissettirme çabasındadır. 2005 yılında dünya ahşap mutfak mobilyaları ihracatındaki payı %8’dir.

Markalı Hazır Mutfak Pazarı

“Hazır mutfak” tanımı günlük konuşma diline yerleştiği için, yaygın olarak bu ifade kullanılıyor. Oysa doğru tanım, “modüler mutfak”tır. “Hazır mutfak” denilmesinin nedeni, modüllerin önceden üretilip stoklanmış olmasıdır. Bir mutfağın hazır mutfak olabilmesi için ilk şart, önceden üretilmiş ve bir yerde stoklanmış olmasıdır. Diğer şart ise birbirine eklenen modüller halinde olmasıdır.

Türkiye hazır mutfak ile 1980'lere doğru tanıştı. 1990'lardan itibaren hazır mutfak sektörü ivme kazanmaya başladı. Yabancı firmalarla lisans anlaşmaları yapılarak yerli üretime geçildi.

Günümüzde hazır mutfak ithalatı ve üretimi ile ilgilenen firma sayısı 50'yi geçti ve artmaya da devam ediyor. Marka sayısı 70 dolayında. Hazır mutfak pazarının her yıl %15 dolayında büyüdüğü belirtiliyor.

Türkiye’de yılda yaklaşık 1 milyon adet mutfak mobilyası üretimi yapılmaktadır. Markalı hazır mutfak pazarı 2007 senesinde 450 milyon dolara yaklaşmıştır.

Hazır mutfak alanında son dönemde önemli bir değişiklik yaşanmaktadır. Yeni trendin adı ankastre mutfaklardır. Klasik hazır mutfaklarda mutfak cihazları için boşluklar bırakılıyor, tüketici mutfak cihazlarını kendisi ayrıca alarak bu boşluklara yerleştiriyordu. Yeni nesil ankastre hazır mutfaklarda ise buzdolabı, bulaşık makinesi, fırın, aspiratör gibi mutfak aletleri, mutfak mobilyası ile birlikte entegre olarak geliyor. Hazır mutfak markaları ankastre eşya üreticileriyle işbirliği yaparak satış yapıyor. Bu cihazlar, beyaz eşya üreticileri tarafından hazır mutfaklar için özel olarak dizayn ediliyorlar. Sektör uzmanları, 5 yıl içinde hazır mutfakların satışlarının %40'ının ankastre mutfaklara dönmesini bekliyorlar.

Tüketicilerin farklı zevk ve ihtiyaçlarına cevap vermek isteyen hazır mutfak üreticilerinin, üretim bantlarında yer alan, birbirinden farklı mutfak modülleri bulunuyor. Talepteki farklılık, mutfak tasarımcılarının giderek ayrı bir meslek dalı haline gelmesine yol açıyor.

Avrupa ülkelerinde mutfak ve banyo mobilyasını yenileme süresi 7-8 yıl iken, Türkiye’de bu süre 15-20 yıldır. 2007 yılında gerçekleşen %12’lik büyümenin içinde, yenileme pazarı sadece %2 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Bunun başlıca nedenlerinden biri de son yıllarda tüketicilerin ikinci el ev yerine, daha çok yeni ev almaya yönelmeleridir.

Son yıllarda ülkemizde tüketici hakları ve garanti belgeli ürünlere olan bakışı değişmiştir. Bu değişim, yapı sektörünün en önemli bileşenleri olan mutfak ve banyo mobilyaları ile, ankastre cihaz ürünleri seçimlerinde, önemli farklılıklar ortaya koymuştur. Bilinçli müşteri kurumsal kimliği ve garantili ürün veren mutfak ve banyo mobilyaları kullanan yapıları almaya özen göstermişlerdir.

Sektörel Veriler

Mutfak ve banyo mobilyası sektörünün 2007 yılındaki büyüklüğü %12’lik artış ile yaklaşık 2,2 milyar dolara (2.700.000.000 YTL) ulaşmıştır. Bu cironun %10’u (200 milyon dolar) ihracattan elde edilmiştir.

Türkiye’de 2007 yılında, mutfak ve banyo sektöründe yaklaşık 900.000 adetlik satış gerçekleşmiştir.

Türkiye Mutfak ve Banyo Sektörü Büyüklüğü
Yıllar	Satış (bin adet)	Ciro (YTL)	Değişim %
2005	670	2.000.000.000
2006	800	2.400.000.000	20
2007	900	2.700.000.000	12,5

Mutfak ve banyo mobilyaları, inşaatlarda en son yerine konan ürünlerdir. 2005 ve 2006 yıllarında yoğun şekilde yapılmaya başlanan konutlar, 2008 - 2009 yıllarında teslim edilmeye başlayacaktır. Dolayısıyla bu yıllarda da mutfak ve banyo sektöründe büyüme devam edecektir.

Hazır mutfak ve banyo alanındaki dış ticaretimiz de gün geçtikçe artmaktadır.

Türkiye Ahşap Mutfak Mobilyası Pazarı
Yıl	İhracat ($)	Değişim (%)	İthalat ($)	Değişim (%)
2002	3.014.000		10.216.000
2003	3.797.000	26	10.868.000	6
2004	5.541.000	46	17.240.000	59
2005	9.001.000	62	20.590.000	19
2006	10.350.000	15	31.621.000	54

Sektörün belli başlı sorunları

·         Özellikle montaj malzemeleri ve aksesuarlar gibi üretimde kullanılan nitelikli hammaddenin büyük kısmı ithal edilmektedir. Dolayısıyla dışa bağımlılık söz konusudur.

·         İstihdam üzerinden alınan vergiler ve kullanılan enerji, üretim maliyetlerini arttıran sebeplerdendir.

·         Sektörde yetişmiş eleman bulma sıkıntısı da vardır.

·         Hazır mutfak üreticilerinin önemli sorunlarından birisi de, ülkemizdeki inşaatların büyük bölümünün mimari değerlere özen gösterilmeden yapılmasıdır.

·         En sık rastlanan kusurlar, kiriş ve kolonların mimari kurallara uygun olarak gizlenmemesi ve köşelerin 90 derece olmaması. Bu nedenle çoğunlukla ya hazır mutfak modüllerinde ya da mutfağın kendisinde tadilat yapmak gerekiyor.

·         Kullanıcı için en önemli kriterin fiyat olması, marka ürünlerin satılmasını engellemektedir.

·         En büyük sıkıntı, merdiven altı üretim olarak tabir ettiğimiz kayıt dışı üretimdir. Kayıt dışı çalışan, vergisini vermeyen, kaçak işçi çalıştıran, kalitesiz ve çalıntı tasarımla iş yapan bu firmalar haksız rekabete yol açmaktadırlar.